Σαμαριά 

ο φάραγγας της Κρήτης 

   Με τις γάμπες μου να είναι ακόμα πιασμένες και την καρδιά μου γεμάτη ευγνωμοσύνη για τον τόπο που με γέννησε, πιάνω μολύβι και στυλό (που λέει ο λόγος) για να καταγράψω τα όσα είδα κι ένιωσα σ’ αυτό το πραγματικό θαύμα της φύσης: Το φαράγγι της Σαμαριάς!

   Χρόνια ήθελα να την κάνω αυτή την εκδρομή. Κι όλο κάτι τύχαινε και το ανέβαλα! Αλλά έλα που βρήκα τον ιδανικό άνθρωπο για πεζοπορίες- εκδρομές- περιπλανήσεις- περιπέτειες- εξερευνήσεις, ατέλειωτες to the point συζητήσεις και κυρίως υπέροχες αναζωογονητικές σιωπές (Γεωργίτσα ευχαριστώ που είσαι φίλη μου!!) κι ήρθε το πλήρωμα του χρόνου!

   Αποφασίσαμε να πάμε οργανωμένα στο Φάραγγα της Κρήτης. Και πάνω που το ψάχναμε βρήκαμε μια εκδρομή και μάλιστα διήμερη – το ιδανικό κατά την άποψή μου- από ένα ταξιδιωτικό γραφείο (Terra Santa travel) στο Ηράκλειο. Η τιμή καλή, με παροχές τίμιες και το γραφείο αποτελείται από ανθρώπους ευέλικτους, ευγενικούς και εξυπηρετικούς.

   Κι έτσι το τελευταίο Σάββατο του Αυγούστου πήραμε «αχάραγα» το δρόμο για τον Ομαλό. Οι περισσότεροι επιλέγουν να κάνουν τη διαδρομή από κει, από το Ξυλόσκαλο – από πάνω προς τα κάτω δηλαδή- κι όχι από την Αγία Ρούμελη. Ωστόσο, υπάρχει κι αυτή η εναλλακτική αν προτιμάτε (σας υπολήπτομαι εσάς που αποφασίζεται να το κάνετε από κάτω προς τα πάνω παρότι πιστεύω ακράδαντα πως μια δόση τρέλας την έχετε).

   Μπήκαμε σχετικά αργά στο φαράγγι – 10.30 πμ είναι αργά και κυρίως ζεστά- αλλά οι συνδαιτυμόνες δεν ήταν διατεθειμένοι να κάνουν ιδιαίτερες εκπτώσεις στον ύπνο και τον καφέ. Ούτε κι εγώ φυσικά!

   Η ευγενέστατη ξεναγός μας, Ράνια Σμαργιανάκη, φρόντισε για τα εισιτήρια εισόδου στον Εθνικό Δρυμό (5 ευρώ για τους ενήλικες ανεξάρτητα εάν επιθυμούν να περπατήσουν μέρος ή το σύνολο της διαδρομής και δωρεάν για τα παιδιά κάτω των 15 ετών) και η περιπέτεια ξεκίνησε!

   Προσοχή! Μην πετάξετε το απόκομμα του εισιτηρίου σας, καθώς θα σας ζητηθεί για έλεγχο στην έξοδο μιας και έτσι οι φύλακες του Δρυμού τεστάρουν στο κλείσιμο πως δεν έχει μείνει κανείς μέσα. Εμάς βέβαια στην έξοδο δεν μας το ζήτησαν, αλλά ήμασταν τόσο λίγοι εκείνη τη μέρα που κι ένα παιδί α’ δημοτικού θα μπορούσε να κρατά λογαριασμό και χωρίς να σημειώνει!

   Η θέα από το Ξυλόσκαλο – από κει αρχίζουν τα κλικ – κλικ στις φωτογραφικές μηχανές και τα κινητά- είναι υπέροχη. Τα απόκρημνα βουνά, σε συνδυασμό με τα ψηλά κυπαρίσσια δίνουν μια γεύση για τα όσα θ’ ακολουθήσουν.

   Τα πρώτα χιλιόμετρα είναι δύσκολα. Είναι μόνο κατάβαση, ξεκινώντας από υψόμετρο 1.250μ. σε «σκαλισμένα» πετρώδη σκαλιά και πρέπει να είσαι ιδιαίτερα προσεκτικός καθώς οι πέτρες πάνω στις οποίες βαδίζεις, είναι σαν γυαλί και γλιστράνε άπειρα –αυτονόητο καθώς πάνω τους έχουν βαδίσει δισεκατομμύρια πόδια.

   Και μιας και το λέμε, ας ξεκαθαρίσουμε κάτι: Στο φαράγγι της Σαμαριάς δεν πάς με πασούμια και παντόφλες. Μεταξύ μας και τα αθλητικά παπούτσια είναι ρίσκο. Θέλει καλό παπούτσι, ειδικό για πεζοπορίες και ορειβασίες, να σε κρατά σταθερό σε κάθε βήμα. Είναι εξαιρετικά βοηθητικά – ιδίως σε κάποια σημεία – τα μπατόν ή η κατσούνα (τι κρήτες είμαστε!). Επίσης, αν έχετε μυοσκελετικά προβλήματα μην το επιχειρήσετε. Παιδιά, με την ασφάλεια μας δε παίζουμε. Και βέβαια δεν είναι τόπος εκεί για να δοκιμάζουμε τις αντοχές της πολιτικής προστασίας (…..).

   Είναι πολύ κουραστικό και οι καταπόνηση για το σώμα είναι τεράστια. Αρκεί να σου υπενθυμίσω πως τα «ασθενοφόρα» του Εθνικού Δρυμού είναι τετράποδα με πλούσια χαίτη και μακριά ουρά…

   Αν θέλετε, περπατήστε λίγο από πάνω ή κάντε τη «διαδρομή του τεμπέλη»: πάτε στην Αγιά Ρουμέλη, κάντε μια βουτιά στα πεντακάθαρα νερά της και περπατήστε λίγα χιλιόμετρα μέσα στο φαράγγι. Ως τις Πόρτες αρκεί για να «φτιάξετε» κάποιες αναμνήσεις.

   Κι επίσης, ας ξεκαθαρίσουμε και κάτι άλλο: Στην έξοδο δεν απονέμουν τίτλους. Κανείς δεν θα σου περάσει κορδέλα «Γιου αρ δε τσαμπιον» βγαίνοντας. Συνεπώς πάρε το χρόνο σου! Αφέσου στη μαγεία του Φάραγγα της Κρήτης. Άνοιξε τα μάτια σου και αιχμαλώτισε με το βλέμμα ή τη μηχανή σου την ομορφιά του τοπίου που εναλλάσσεται ανα τακτά χρονικά διαστήματα αποκαλύπτοντας την ίδια την ιδιοσυγκρασία της Κρήτης. Άνοιξε τ’ αφτιά σου κι αφέσου στους ήχους… Το θρόισμα των δέντρων κι ο ήχος από το νερό που άλλοτε τρέχει δίπλα σου κι άλλοτε δεν το βλέπεις μόνο το αισθάνεσαι. Οι συζητήσεις των πουλιών κι οι σιωπές των βράχων… (καλά ενίοτε κι οι «κραυγές» των επισκεπτών που η αμηχανία κι ο φόβος μπροστά σ’ αυτό το θαύμα, τους βγαίνει σε λογοδιάρροια). Οσμίσου τις μυρωδιές από τα εκατοντάδες φυτά που απαρτίζουν τη χλωρίδα των Λευκών Ορέων, πολύτιμο άρωμα ν’ ανακαλείς τους χειμώνες.

   Κι αν οι «οδηγοί» σου λένε πως η πορεία διαρκεί 3, 4, 5 ή 6 ώρες, μην τους ακούς. Πάρε το χρόνο σου, φτιάξε το ρυθμό σου και μη νοιάζεσαι για το ποιος πάει μπροστά και πόσοι είναι πίσω σου. Εμείς κάναμε 7.5 ώρες για να διασχίσουμε τα 13 χλμ από το φυλάκιο στο Ξυλόσκαλο ως το φυλάκιο στο παλιό χωριό της Αγίας Ρουμέλης. Κι είμαι περήφανη γι’ αυτό.

   Οι «οδηγοί» πάλι θα σου πουν να κάνεις 2 – 3 μεγάλα διαλλείματα. Εσύ κάνε όπως νιώθεις! Εμείς κάναμε πολλά 5λεπτα διαλλείματα (σχεδόν σε κάθε μια από τις πηγές που συναντήσαμε, ανανεώνοντας το νερό μας), τα επονομαζόμενα και pit stop κι ένα μεγάλο διάλλειμα για ξεκούραση (βγάλτε τα παπούτσια και πλύνετε τα πόδια σας με το κρυστάλλινο νερό της πηγής και θα με θυμηθείτε!!) και φαγητό στο χωριό της Σαμαριάς.

Περίπου στα μέσα της διαδρομής βρίσκεται ο οικισμός της Σαμαριάς – που εγκαταλείφθηκε τη δεκαετία του '60 και στο οποίο σήμερα μένουν μόνο οι φύλακες του φαραγγιού και τα Κρι – Κρί( ναι τα είδαμε! Όλοι τα βλέπουν! Κυκλοφορούν ανάμεσά μας και πλησιάζουν τους ανθρώπους όταν και όσο εκείνα θέλουν)!

   Στον παχύ ίσκιο που δημιουργούν τα δέντρα στην «πλατεία» του οικισμού, απόλαυσε το τοστάκι σου ή μια μπάρα, κανένα ξηροκάρπιο τύπου energy mix- ή ένα κομμάτι κεικ και κανένα φρούτο. Α! Αυτά – όχι όλα κάποια απ’ αυτά- να πάρεις προμήθεια μαζί σου πριν μπεις στο φαράγγι γιατί μ έσα δεν έχει καντίνες ή μίνι μάρκετ. Μόνο τουαλέτες έχει και πηγές με πεντακάθαρο και παγωμένο νερό. Και φύση πανέμορφη που φρόντισε να την αφήσεις πίσω σου έτσι όπως τη βρήκες και καλύτερη (έχει και ειδικούς κάδους για τα απορρίμματά σου. Πράξε τα δέοντα).

   Συνέχισε την πορεία σου γιατί τα καλύτερα είναι μπροστά! Περπατώντας στο πλάι της εκκλησίας της Οσίας Μαρίας (Οσία Μαρία – Σάντα Μαρία - παραφθορά και Ουπς! Σαμαριά), με το τοπίο να αλλάζει και πάλι και να γίνεται πιο ξερό, φτάσαμε στο ποταμάκι. Το διασχίσαμε πάνω από ξύλινες γέφυρες και βρεθήκαμε μπροστά σε ένα από τα πιο στενά μέρη του φαραγγιού, στις περίφημες «Πόρτες».

   Εδώ πια το τοπίο είναι επικό! Πραγματικό χάσιμο! Και γενικά ως να περάσεις την Τρίτη πόρτα και να φτάσεις στο φυλάκιο δοκιμάζεσαι από απίστευτα συναισθήματα: Δέος και αμηχανία και φόβος και ευγνωμοσύνη…

   Όντας μέσα στη κοίτη του ποταμού, στρέφοντας το βλέμμα γύρω σου, «σκαλώνοντας» στα όσα έχεις δει μέχρι εκείνη τη στιγμή ανατριχιάζεις σύγκορμος! Εγώ, με μια μικρή (Sic) δόση κλειστοφοβίας ένα εξτρά καρδιοχτύπι για το αν χωράω να περάσω ή αν είναι όντως ανοιχτό το μονοπάτι, το νιωσα. Βλέποντας το από μακριά δηλαδή, έτσι όπως το ένα τοίχωμα έπεφτε πάνω στ’ άλλο, μη σας πω πως τα καρδιοχτύπια ήταν δυο!

   Είναι το πιο στενό σημείο του φαραγγιού με το πλάτος του να μην ξεπερνά τα τρία μέτρα. Όσο για τα τοιχώματα … Ψηλά, πολύ ψηλά! Είναι ίσως – εκτός από το πιο επικό – το πιο επικίνδυνο κομμάτι της διαδρομής με τις σχετικές προειδοποιητικές πινακίδες να στο λένε ξεκάθαρα: Μην στέκεσαι πολύ εδώ!!

   Υπάρχουν σημάδια κατολισθήσεων σε όλο το μήκος της διαδρομής ωστόσο εκεί είναι ακόμα περισσότερα. Τόσα που είμαι σίγουρη πως την επόμενη φορά που θα το διασχίσω – ναι, θα ξαναπάω – το τοπίο θα είναι διαφορετικό!

   Κι αφού περάσεις και την Τρίτη Σιδερόπορτα είσαι πια κοντά στο φυλάκιο! Προσοχή! Αμέσως μετά το γεφυράκι υπάρχει πάνω σε μια πέτρα στα αριστερά σου ένα απολίθωμα ψαριού. Δεν υπάρχει κανένα σημάδι/ταμπέλα που να σε πληροφορεί σχετικά αλλά … ψάξτο!

   Κι έτσι κάπως φτάσαμε στο τέλος!!! Όχι συγνώμη, έχει κι άλλο…. 500 μέτρα μετά το φυλάκιο, περνώντας ανάμεσα σε στάνες και μαντριά είναι το σημείο που κάνει στάση το πουλμανάκι. Με 2€ σε πάει στον οικισμό της Αγίας Ρουμέλης. Αν αντέχεις εσύ, κάνε τα σχεδόν 2 χιλιόμετρα ως εκεί με τα πόδια κι ύστερα «σβήσε» την φωτιά σου στα υπέροχα και πεντακάθαρα και άκρως παγωμένα νερά του νότιου κρητικού!

  Αν βέβαια επέλεξες μονοήμερο στο Φαράγγι της Σαμαριάς, μάλλον δεν θα έχεις χρόνο για βουτιά, καθώς το καραβάκι που σε πάει στα Σφακιά φεύγει οσονούπω! Εμείς που είχαμε διανυκτέρευση, μετά τη βουτιά «συρθήκαμε» ως μια από τις ταβέρνες της περιοχής, φάγαμε κι ύστερα ξανασυρθήκαμε ως το δωμάτιο.

   Την επόμενη μέρα πήραμε το καραβάκι – αποσπαστήκαμε από το υπόλοιπο γκρούπ- και πήγαμε παραδίπλα, στο μαγικό Λουτρό. Σας το συστήνω ανεπιφύλακτα!!!!Δεν υπάρχει αυτή η ομορφιά! Τα υπέροχα πεντακάθαρα νερά του είναι πραγματικό καθαρτήριο ψυχής!!! Να βουτάς ανάμεσα στα ψάρια και να τα βλέπεις με γυμνό μάτι να επιδεικνύουν τις μοναδικές ικανότητές τους! Ελέω covid αποφύγαμε τις ξαπλώστρες, αράζοντας σ’ ένα υπέροχο cafe (Keramos Blues bar & Rooms) – με ίσκιο παχύ και μουσικάρες (blues, jazz, soul) όλη την ημέρα- απολαμβάνοντας τον καφέ και τις μπύρες μας αλλά και τις βουτιές μας!

   Η διάσχιση του φαραγγιού της Σαμαριάς, ήταν μια από τις ωραιότερες εμπειρίες της ζωής μου που θα με συντροφεύει για πάντα. Μέσα στην καταχνιά των καιρών, την αβεβαιότητα και την μιζέρια που υπάρχει γύρω μας, το φαράγγι της Σαμαριάς είναι ακλόνητο σημείο αναφοράς. Στα κακοτράχαλα μονοπάτια του και τους αψύς βράχους που το περιβάλλουν, στα αγρίμια και τα φυτά του, στους περιπατητές του που συμπάσχουν και με αληθινό γνοιάσιμο σε χαιρετούν όταν τους προσπερνάς, στα ήρεμα νερά του που μετατρέπονται σε δαιμονισμένα τους χειμώνες παρασέρνοντας τα πάντα στο πέρασμά τους, κλείνει όλη την αλήθεια για αυτό τον τόπο τον μαγικό, τον τόπο μου. Αυτή είσαι Κρήτη μου …

της Μαίρης Καριωτάκη